Kim był św. Mateusz? droga od celnika do apostoła
Święty Mateusz Apostoł, znany również pod imieniem Lewi, to postać o niezwykłej historii, która stanowi inspirujący przykład Bożego miłosierdzia i potęgi powołania. Zanim dołączył do grona dwunastu apostołów Jezusa Chrystusa, jego życie toczyło się w zupełnie innym świecie – świecie celnika w Kafarnaum. Jego imię, pochodzenia hebrajskiego (Mattaj/Mattanja), nosi głębokie znaczenie: „dar Jahwe” lub „dar Boga”, co w jego przypadku nabiera szczególnego wymiaru, odzwierciedlając niezwykły dar, jaki otrzymał od Chrystusa. W tamtych czasach celnicy byli grupą powszechnie pogardzaną przez społeczeństwo żydowskie. Ich praca polegała na pobieraniu podatków na rzecz rzymskich okupantów, co było postrzegane nie tylko jako współpraca z obcym najeźdźcą, ale również jako okazja do osobistego wzbogacenia. Mimo tej negatywnej reputacji, Mateusz okazał się człowiekiem otwartym na Boże wezwanie, a jego nawrócenie jest świadectwem tego, jak Jezus szukał i znajdował tych, którzy byli na marginesie.
Powołanie przez Jezusa – dar Boga dla Kościoła
Powołanie Mateusza przez Jezusa Chrystusa było wydarzeniem o fundamentalnym znaczeniu nie tylko dla jego osobistego losu, ale także dla całego przyszłego Kościoła. Jezus, świadomy ludzkich uwarunkowań i społecznych podziałów, objawił tu swoje bezgraniczne miłosierdzie i gotowość do przygarnięcia każdego, kto otworzy swoje serce na Jego nauczanie. Wybór celnika na jednego z najbliższych uczniów był dla wielu zaskoczeniem, a dla samego Mateusza – momentem przełomowym. To powołanie pokazuje, że dla Boga nie ma ludzi straconych i że każdy, niezależnie od przeszłości czy społecznego statusu, może zostać narzędziem w Jego rękach. Dar powołania, jaki otrzymał Mateusz, stał się fundamentem jego późniejszej służby jako apostoła i ewangelisty, przekazując światu Ewangelię, która nadal kształtuje wiarę milionów.
Celnik z Kafarnaum: pogardzany, lecz nawrócony
Życie Mateusza przed spotkaniem z Jezusem było naznaczone pracą celnika w ruchliwym Kafarnaum. Ta profesja wiązała się z pewnym statusem materialnym, ale jednocześnie z ostracyzmem społecznym. Żydzi postrzegali celników jako zdrajców narodu, ponieważ pobierając podatki na rzecz rzymskich władców, współpracowali z okupantem i często dorabiali się na cudzym nieszczęściu. Mimo tej niechlubnej opinii społecznej, Mateusz okazał się człowiekiem wrażliwym na Boże wezwanie. Kiedy Jezus, przechodząc obok miejsca, gdzie Mateusz pobierał daniny, spojrzał na niego i rzekł: „Pójdź za mną”, Mateusz „wstał i poszedł za Nim”. Ten prosty gest – wstanie i pójście za Jezusem – symbolizuje radykalne odwrócenie się od dotychczasowego życia i przyjęcie nowej drogi. Nawrócenie Mateusza jest potężnym świadectwem mocy przemiany, jaką może przynieść wiara w Chrystusa, dowodząc, że nawet najbardziej pogardzani mogą stać się filarami Kościoła.
Ewangelia św. Mateusza: przesłanie dla Żydów
Ewangelia według św. Mateusza zajmuje szczególne miejsce w kanonie Nowego Testamentu, będąc tradycyjnie uznawana za pierwszą napisaną księgę biblijną. Jej powstanie, przypisywane właśnie apostołowi Mateuszowi, jest często datowane na okres po zniszczeniu Jerozolimy w 70 roku n.e., choć istnieją też teorie wskazujące na wcześniejszy czas. Kluczowym aspektem tej Ewangelii jest jej przesłanie skierowane przede wszystkim do wyznawców judaizmu. Mateusz z wielką pieczołowitością przedstawia Jezusa jako obiecanego Mesjasza, Syna Dawida, wypełniającego proroctwa Starego Testamentu. Autor podkreśla ciągłość między Starym a Nowym Przymierzem, ukazując Jezusa jako tego, który nie przyszedł znieść Prawa, ale je wypełnić. Język i odniesienia w Ewangelii świadczą o tym, że była ona pisana z myślą o czytelniku o żydowskim tle kulturowym i religijnym, dla którego kluczowe było zrozumienie, że Jezus z Nazaretu jest tym, na którego czekali przez wieki.
Pierwsza ewangelia – Jezus jako Mesjasz
Tradycyjnie uważa się, że Ewangelia według św. Mateusza jest pierwszą Ewangelią w kolejności biblijnej, co nadaje jej unikalny status w Nowym Testamencie. Jej głównym celem jest przekonanie czytelników, zwłaszcza pochodzenia żydowskiego, że Jezus Chrystus jest Mesjaszem, obiecanym Zbawicielem, którego przyjście zapowiadali prorocy. Mateusz skrupulatnie zestawia wydarzenia z życia Jezusa z proroctwami starotestamentowymi, dowodząc wypełniania się Boskich obietnic. Ukazuje Jezusa jako potomka króla Dawida, władcę sprawiedliwego i potężnego, który jednak przyszedł w pokorze, aby zbawić ludzkość. Podkreślanie mesjańskiej tożsamości Jezusa było kluczowe dla odbiorców Ewangelii, którzy oczekiwali uwolnienia od rzymskiej niewoli i odnowienia królestwa Izraela. Mateusz przedstawia Jezusa jako tego, który przynosi prawdziwe, duchowe królestwo, wykraczające poza doczesne rozumienie władzy.
Nauczanie i przypowieści przekazane przez Mateusza
Święty Mateusz Ewangelista jest autorem, który przekazał nam bogactwo nauczania Jezusa, w tym wiele kluczowych fragmentów, które nie znajdują się w innych Ewangeliach. Szczególne miejsce zajmuje Kazanie na Górze, które zawiera fundamentalne zasady chrześcijańskiej etyki, takie jak Błogosławieństwa, nauka o modlitwie (Ojcze Nasz) czy zasady postępowania w życiu codziennym. Mateusz zebrał również wiele przypowieści Jezusa, które w prosty i obrazowy sposób ukazują prawdy o Królestwie Bożym. Wśród nich znajdują się takie znane historie jak przypowieść o siewcy, o kąkolu, o skarbie na polu, o perle drogocennej czy o talentach. Szczególną wagę przywiązuje się do przypowieści eschatologicznych, takich jak przypowieść o dziesięciu pannach czy o sądzie ostatecznym, które przygotowują wiernych na przyjście Pana. Przekazując te nauki i przypowieści, Mateusz pomaga wiernym zrozumieć głębię Chrystusowego przesłania i stosować je w praktyce życia.
Święty Mateusz w tradycji i ikonografii
Postać świętego Mateusza Apostoła i Ewangelisty jest głęboko zakorzeniona w tradycji chrześcijańskiej, a jego życiorys i dzieło inspirowały pokolenia wiernych. Jego historia, od celnika do jednego z dwunastu apostołów, stanowi potężne świadectwo Bożego miłosierdzia i możliwości przemiany życia. W tradycji Kościoła od wieków czczony jest jako ważny świadek życia i nauczania Jezusa, a jego Ewangelia stanowi fundament teologii i duchowości chrześcijańskiej. Kult św. Mateusza rozwinął się szczególnie w średniowieczu, a jego relikwie od X wieku spoczywają w Salerno we Włoszech, przyciągając pielgrzymów. Jego życie i działalność są nieustannie przypominane przez liturgię, kazania i dzieła sztuki, utrwalając jego wizerunek jako wiernego ucznia Chrystusa i niestrudzonego głosiciela Ewangelii.
Patronat i atrybuty świętego
Święty Mateusz Apostoł cieszy się szczególnym patronatem nad kilkoma grupami zawodowymi, co wynika bezpośrednio z jego przeszłości jako celnika. Jest on patronem celników, poborców podatkowych, księgowych, urzędników finansowych i bankowców. Ta symbolika jest głęboko osadzona w jego życiorysie – od osoby zajmującej się zbieraniem podatków stał się apostołem, który nauczał o sprawiedliwości i Bożym królestwie. W sztuce i tradycji religijnej św. Mateuszowi przypisywane są charakterystyczne atrybuty, które pomagają w jego identyfikacji. Należą do nich m.in. sakwa z pieniędzmi, symbolizująca jego dawną profesję, ale także jego przemianę i odejście od materializmu, a także księga Ewangelii lub pióro, które symbolizują jego rolę jako ewangelisty i autora pierwszej Ewangelii. Czasem pojawia się również miecz, nawiązujący do tradycji o jego męczeńskiej śmierci.
W ikonografii: księga, anioł i miecz
W ikonografii chrześcijańskiej św. Mateusz jest przedstawiany w sposób, który odzwierciedla jego życie i rolę. Jego najbardziej rozpoznawalnym atrybutem jest księga Ewangelii, często otwarta, symbolizująca jego świadectwo o życiu i nauczaniu Jezusa. Towarzyszy mu również pióro, co podkreśla jego pracę jako pisarza. Często pojawia się również postać anioła, który według tradycji miał dyktować lub natchnąć Mateusza podczas spisywania Ewangelii. Jest to symbol natchnienia Bożego. W innych przedstawieniach, zwłaszcza tam, gdzie podkreśla się jego męczeństwo, może być ukazany z mieczem, zgodnie z tradycją o jego śmierci przez ścięcie. Czasami pojawia się także symbol ludzkiej postaci, będący jednym z symboli ewangelistów, wywodzącym się z wizji proroka Ezechiela, co podkreśla jego ludzką naturę i misję głoszenia Ewangelii wśród ludzi.
Dzień obchodów i ciekawostki o św. Mateuszu
Święty Mateusz Apostoł jest postacią, której życie i dzieło są celebrowane w Kościele w określonym dniu liturgicznym. Święto liturgiczne św. Mateusza obchodzone jest w Kościele katolickim i ewangelickim 21 września. W cerkwi prawosławnej jego wspomnienie przypada na inne dni: 29 listopada i 13 lipca. Te daty są okazją do refleksji nad jego życiem, nawróceniem i niezwykłym powołaniem, które zmieniło bieg historii zbawienia. Warto poznać również kilka ciekawostek o św. Mateuszu, które dodają kolorytu jego postaci. Jedną z nich jest wspomniana już jego przeszłość jako celnika, co w tamtych czasach było profesją niosącą ze sobą ogromne społeczne piętno. Według tradycji, Mateusz zmarł śmiercią męczeńską, być może ścięty mieczem w Etiopii lub Persji, co podkreśla jego wierność Chrystusowi aż do końca. W obrzędowości ludowej z dniem św. Mateusza wiązano wróżby dotyczące nadejścia zimy, co pokazuje, jak jego postać przenikała do różnych aspektów życia społecznego i kulturowego.
Pisanie to moja pasja i sposób na wyrażenie siebie. Uwielbiam tworzyć treści, które inspirują, informują i pozostawiają trwały ślad w świadomości czytelników. Wierzę, że słowa mają moc kształtowania rzeczywistości i odkrywania nowych perspektyw.
